Меню KDT
Меню сайта

Новости

Қазақ тілі мұғалімі Жумажанова Д.М "Сын тұрғысынан ойлау" технологиясы

Кіріспе Бүгінгі танда технологиялар өз қолдауларын тауып, оқу үрдісінде қолданылуда. Технология – бұл қандай да бір жұмысты, өнерді шеберлікпен іске асыру жиынтығы. Әдебиет сабақтарында сыни тұрғыдан ойлау технологиясы қолдануға ыңғайлы, былайша айтқаңда, барша үшін қоғамдық маңызы мен мәні зор идеяларды игеруге болатын нақтылы әдістер және тәсілдер. Сынитұрғыданойлаудегеніміз не? «Оқу мен жазуарқылы сын тұрғысынанойлаудыдамыту» бағдарламасыбойыншаол: - шыңдалғанойлау, кезкелген даму деңгейінебайланыстымәселелерге сын көзбенқарау; - күрделімәселелердішешуге, аса маңызды, жауаптышешімқабылдауғақұштарлық; - үйрету мен үйренубірлігінің, үйренудіңқызығушылығынантұратын, үйренушініңсеніміненегізделгенқұрылым. Қазіргі кезде мектептерде жиі қолданылып отырған жаңа технологиялардың бірі – оқушылардың жазу мен оқуда сын тұрғыснан ойлау қабілетін қалыптастыруға бағытталған әдіс-тәсілдер. Осындай әдістеме негізінде жасөспірімдерге қазақ тілі мен әдебиетінен терең де тиянақты білім беруді өз тәжірибемде жиі қолданамын. Мен осы жобада «сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясының стратегияларын қазақ әдебиеті сабақтарындағы қолданылу жолдарына тоқталмақмын. 1. Екі жақты түсініктеме күнделігі Оқушылардан дәптердің бетін (не таратылып берген парақты) ортасынан вертикаль сызықпен бөлу сұралады. Мәтінді оқу барысында олар: Бөліктің оң жағына – мәтіндегі қатты әсер еткен тұстар, үзінділерді жазады. Сол жағына әсер еткен үзінділер жайлы пікір жазады (нені еске түсіреді, себеп салдары қандай, қандай сұрақ тағы басқа). Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң, жұпта, топта талқылау ұйымдастырылады. Жұмыс аяқталған кезде мұғалім қорытуға арналған әзірлеп келген сұрақтарын қойып, жауаптар алады. Ол сұрақтар оқығанға баға беру, пікірін, көзқарасын білдіруге лайықталынып қойылғаны дұрыс. Сабақтың тақырыбы: С.Торайғыров поэзиясындағы азаматтық сарын 9-сынып «Екі жақты түсініктеме күнделігін » толтыру. Мәтіннен үзінді Оқушы көзқарасы Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып, күн болам. Елімнің жанашыры, өрге сүйреушісі боламын. Қараңғылықтан алып шығамын, сауатсыздықты жоямын. Мұздаған елдің жүрегін Жылытуға мен кірермін. Өзімнің жеке бас мәселемнен гөрі халықтың жағдайын жоғары қоямын. Әрқашан еліме, туған жеріме адал қызмет етемін. Бұл әдіс те алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып жұмыс жасауға үйретеді. Ақпаратты өз бетінше меңгеруге жағдай жасайды. Сөз астарын, құдіретін түсінуге бағыттайды. Сондай-ақ әдістің тиімділігі сабақтан тысқары қалатын оқу-шы болмайды, оқыған мәтінді түсіну оны түсінікті етіп айтып беру, оған қатысты ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды. Осылайша ұйымдастырылған оқу сабақтары арқылы сауатты оқырман қалыптастыру мүмкіндігі туады. 2. «Еркін жазу» жазу стратегиясы Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы сабақтың үшінші ой толғаныс кезеңінде пайдалану тиімді. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады. Сабақтың тақырыбы: Абайдың поэмалары. «Ескендір» поэмасын талдау9-сынып Еркін жазу стратегиясы «Қанағат- қарын тойғызар» Оқушыларды алған білімдерін қорытуға, оған сын көзбен қарап, ойын түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез келген сабақта қолдануға болады. 3. Семантикалық карта Сабақтың тақырыбы: Махамбет Өтемісұлының өлеңдері 9-сынып Тіл дамыту үшін. Және сергіту мақсатында ерлік, батырлық туған жер туралы мақал-мәтелдер айтқызу. Ол үшін арнайы дайындалған семантикалық карталарды әр-топқа бір-бірден үлестіріп беріп, берілген мақал-мәтелдердің жалғасын тапқызу керек.Балалар мәнерлеп оқып, мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріп шығады. Семантикаық карта №1 Мақалдар Көлінен безген қаз оңбас. Ер үйірін сағынса, айыл-тұрман тағынар. Өз жеріңдей қайда бар. Сайының тасы болайын. Пәлен жерде пайда бар, Өз елімнің басы болмасам да, Елінен безген ер оңбас, Ат үйірін сағынса, Артқы аяғын қағынар. 4. Салыстыру әдісі Салыстыру әдісі- екі ақынның бір тақырыпқа арналған өлеңдерін, немесе бір ақынның екі туындысын салыстыра отырып ортақ қасиеттерін табу. Сабақтың тақырыбы: І.Жансүгіров. «Күй» поэмасы ( С.Сейфуллиннің “Ақсақ киік” өлеңі мен І.Жансүгіровтің “Күй” поэмасын салыстыру, ортақ қасиетін табу) С.Сейфуллиннің “Ақсақ киік” өлеңі Ортақ қасиеті І.Жансүгіровтің “Күй” поэмасы 1. Бетпақ дала көрінісі, киіктің сұлулығын,мерген қолынан жаралануы сипатталады. 2.Жазықсыз киіктің мұңы. 3.Өлең Екі ақын да жануарлар басндағы зар мен мұңды шебер, көркем бейнелейді. Сыршыл ақындар. 1.Қобызшы Молықбай шалдың ерекше орындайтын күй, Бозінген зары, күй құдіреті сипатталады. 2.Ұры қолына түскен інген зары. 3.Поэма 5. Т кестесі стратегиясы.Т кестесі стратегиясы – Мақсаты: қарама – қарсы нәрселерді сөздерді тере білу. Бұлжұмыстасалыстыру, салыстыраотырыптоптастырусияқтыпроцестержүзегеасады. Оқушылардыңойлауқабілетін, естесақтауқабілеттеріндамытады. Т кестесінтақырыптыашардапайдаланылса, жаңаматериалдытүсінугедайындықболады. Бұл стратегия жұпта, топта, жеке де орындалабереді. Іс – тәжірибедеүйтапсырмасына да беріліпжүр. Кішіжасоқушыларынакескін, суреттүріндеорындауғаболады. Сабақтың тақырыбы: «Ер Тарғын» Суреттеудегі шеберлік 9-сынып Алғырлар Таланттылар Білімділер -« Қара жерге қар жауар, Қарды көр де бетім көр, Қар үстіне қан тамар Қанды көр де бетім көр». «Зергер барсаң қасында, Алтыннан соққан түйме бар, Түймені көр де басым көр». -ақыл-парасат иесі. -ойлы, тапқыр. -адал жар, ақылшы серік. -қайратты, адамгершілігі мол жан. -батыр, ер, -парасат иесі. -көпті көрген танымал жан. -адамгершілігі мол. -алыстан болжайтын ақылды. Тарлансыз Тарғын жоқ. «Бектер мінген бедеуге, Сен тұрғанда бармадым». «Қыран қиқу болғанда, Қараңғы тұман толғанда, Менің сенен еді дәрменім». 6. INSERT стратегиясы. Ол бойынша оқушыға оқу, тақырыппен танысу барысында V – “білемін”, ― - “мен үшін түсініксіз”, + - “мен үшін жаңа ақпарат”, ? – “мені таң қалдырады” белгілерін қойып отырып оқу тапсырылады. INSERT – оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін ұтымды құрал. Бір әңгіменің соңына тез жету, оқығанды есте сақтау, мәнін жете түсіну – күрделі жұмыс. Сондықтан да, оқушылар арасында оқуға жеңіл-желпі қарау салдарынан түсіне алмау, өмірмен ұштастыра алмау жиі кездеседі. Мағынаны түсінуді жоғарыдағыдай ұйымдастыру – аталған кемшіліктерді болдырмаудың бірден-бір кепілі. Сабақтың тақырыбы: Шыңғыс Айтматовтың шығармашылық өмірбаяны 9-сынып Білетінім Білгеніме сәйкес келмейтіні Мен үшін жаңалық Таңқалдырды Өмірі мен еңбектері жайлы деректерді білемін Тұрар Рысқұловтың тәрбиесінде болған. Қазақ жазушыларымен бірге жұмыс жасаған. Мұхтар Әуезовке ең жоғары баға беріп көтере білген Оның шығармаларын қазақ-қырғыз болып дәріптеуі. Европаға танымал Ұлы тұлға және оның шығармалары шетелге таралуы, шығармаларының адамзаттық көкейкесті мәселелерді қозғауымен, сыршылдығымен, шыншылдығымен, жаңашылдығымен 7. «Ой қозғау» стратегиясы . Қазақ әдебиеті сабағына оқушының сабаққа деген қызығушылығын арттыру үшін қолданылатын стратегия. Оқушыларға ой қозғау мақсатында бір сөз беріледі, оқушы берілген сөз бойынша ой тұжырымдайды. Сабақтың тақырыбы: Қожа бейнесі 6-сынып 8. Венн диаграммасы. Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына салыстыруға берілетін объектілердің сипаттамалары жазылады. Ал айқасқан жерге екеуіне ортақ сипаттар тізіледі. Салыстыруға арналған тапсырмаларды осы диаграммаға салып, оқушылар қызыға толтырады, яғни салыстыру сияқты күрделі ойлау операциясын меңгереді. Сабақтың тақырыбы: Махамбет – тәуелсіздік жаршысы9-сынып 9. Куббизмстратегиясы – ойынарқылыоқыту. Кубиктіңалтыжағынажазылғансөздербойыншажұмысжасайды. Қандайдабірзаттыжан-жақтыталдайды, талқылайды, соларқылыбілімдерінқайталайды, жаңабілімқосады. Сабақтың тақырыбы: Абайдың поэмалары «Ескендір» поэмасын талдау 9-сынып Суретте. Шығармадағы аталған тарихи тұлғалардың ақын идеясын жеткізудегі орны. Салыстыр. Ескендір мен Аристотельді салыстыру (Венн диаграммасы қолданылады) Зертте. Абай ақын туралы не білесің? Қолдан. Ескендірдің психологиялық жай-күйін ақын қалай берген? Тауып оқы. (Оқулықпен жұмыс) Бұл туралы ойланғанда көз алдыңа не елестейді? (Ойтолғау, сурет) Ақынға хат жазып көр. Талда,қолдан,қарсы шық.------------- 10. "Бес жолды өлең"Sinkuein немесе бес жолды өлең стратегиясы – оқушы берілген тапсырма бойынша өлең құрастырады. Бес жолды өлеңді құрудың ережесі мынадай: бірінші жолда 1 зат есім, екінші жолда 2 сын есім, үшінші жолда 3 етістік, төртінші жолда 4 сөзден тұратын сөйлем яғни ойды түйіндеу, бесінші жолда тақырыпқа байланысты 1 синоним сөз жазылады. Сабақтың тақырыбы: Т.Айбергенов «Ана» 8-сынып Кім? Ана Қандай? Мейірімді, ақылды Не істеді? Бағады, тәрбиелейді, өсіреді. Түйін Ағайын - алтау, ана –біреу. Синоним Адам

Просмотров: 429

Комментарии


Чтобы оставлять комментарии авторизуйтесь

Садуев Толеген Абайулы директор школы

Опрос

В чем, на Ваш взгляд, заключается готовность ребёнка к школе?

Голосовать

Статистика

  • За месяц20
  • За неделю6
  • Вчера0
  • Сегодня0
  • Онлайн:0

Полезные ссылки